Tot elkaar veroordeeld : de Nederlands-Duitse economische en politieke betrekkingen tussen 1945-1957

Martijn Lak

Summary: De economische relaties tussen Nederland en Duitsland zijn sinds de late negentiende eeuw bijzonder intensief. Ondanks de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog en de Duitse bezetting realiseerden politici en ondernemers zich dat Nederland voor zijn wederopbouw afhankelijk was van de grote buur in het Oosten. Dat leverde een spagaat op. Enerzijds wilde Nederland Duitsland straffen voor het aangerichte leed, anderzijds was het bittere noodzaak de economische betrekkingen zo snel mogelijk te normaliseren. Herstelbetalingen, restitutie en annexatie verdwenen al snel naar de achtergrond. De betrekkingen met Duitsland waren zelfs van groter belang voor het Nederlands herstel dan de Marshallhulp. Desondanks bleef het beleid ten aanzien van Duitsland lange tijd gekenmerkt door ambivalentie. Dit tot grote ergernis van Bonn. Maar de Bondsrepubliek kon na 1949 niet zonder de politiek steun van Nederland, dat bovendien een belangrijke rol speelde als handelspartner. Nederland en Duitsland waren dus tot elkaar veroordeeld