Jan Frederik Staal 1879-1940 : de wil van het gebouw en de wil van de tijd

Hans Willem Bakx

'Jan Frederik Staal (1879-1940) was een van de vooraanstaande Nederlandse architecten uit de periode tussen de beide wereldoorlogen. Anders dan collega's als Berlage met de Amsterdamse Beurs en Dudok met het Raadhuis in Hilversum, wordt zijn naam niet geassocieerd met één enkel gebouw. Waarschijnlijk is hij nog het bekendst om de torenflat aan het Amsterdamse Victorieplein (1926-1932), die al spoedig 'De Wolkenkrabber' ging heten, destijds het hoogste woongebouw van Nederland. Toch was Staal geen man van het grote gebaar. Zijn werk kenmerkte zich juist door verfijning, een gedreven perfectionisme. Een aanzienlijk deel heeft inmiddels de status verworven van gemeente- of rijksmonument. Tot Staals belangrijkste gebouwen behoren, behalve de al genoemde, een woningblok aan de J.M. Coenenstraat, het pand van voorheen De Telegraaf aan de Nieuwezijds Voorburgwal en de voormalige Joodsche Invalide (nu GGD) aan het Weesperplein, alle in Amsterdam. Het boek 'Jan Frederik Staal (1879-1940)' brengt Staals werken, voor het eerst in hun geheel, in kaart en is voorzien van ruim 225 illustraties, merendeels niet eerder gepubliceerd'